Tesla Ordua, 120 irratsaioa

Kaixo Balkanetako bidezidorrok!

Gaurko programa Suleimani iraniar jeneralaren erailketarekin hasi dugu. Suleimani AEBk erail zuten, baina hemen gogoratu dugunez, garai batean –baita ere- AEBk babestutako Bosniako Gobernuaren tropekin borrokatu zuen. Geopolitikaren komeriak dira horiek… Bestetik, bere hilketak Esloveniak eta Kroaziak tropak Iraketik ateratzea ekarri du. Zoran Milanović, kanpainan zehar Afganistandik ere tropak erretiratzearen alde agertu zen, ikusiko dugu gertatzen ote den.

Kosovon bitartean Gobernua osatu gabe dago oraindik. Azken negoziazioetan Albin Kurtik eta Vetevendösje alderdiak ministerio gehiago eskioni dizkio LDKri (Vetevendösje berak baino gehiago, lehen ministroa Kurti izatearen truke) baina momentuz ez dute akordiorik ebatzi. Hala ere, Kosovon berri gehiago izan ditugu. Horietako bat Nazim Rrustemi herritarra, UÇKk albaniar disidenteen kontra egindako krimenen auzian aritu behar zuen lekukoa hala agertzea. Beste batetik, Oliver Ivanović buruzagi politiko serbokosovar ezagunaren erailketaren bi urte bete direla. Ivanovićen kontrako epaiketa hasi da, baina guztiak ez daude konforme hor ematen den ikuspuntuarekin (Kosovoko gobernuak Milan Radojičić enpresa-gizona du errudun nagusitzat). Kosovorekin bukatzeko, Albaniako lehen ministro Edi Ramak Kosovoko lehen ministro ohi Ramush Haradinaj salatu du, honek “Kosovoko mugen aldaketa adostearen truke dirua poltsikoratzea” leporatu baitio.

Serbia eta Montenegrora egin  dugu salto gero. Serbian, hauteskundeak izango dira apirilean, eta horren aurrean oposizioko hainbat talde biltzen dituen Serbiaren Aldeko Aliantzak boikota egitera deitu du. Montenegron Eliza ortodoxoaren inguruko arazoak okerrera egin du, eta Eguberri egunean polizia agertu behar zian zen bi talde erlijiosoak (Serbiar Eliza Ortodoxoaren aldekoak eta Gobernuak sortu nahi duen Montenegroko Eliza Ortodoxoaren aldekoak) bereizteko. Gainera, aurreko protesta batean Montenegroko poliziak Serbiar Eliza Ortodoxoko Metodije gotzaina jipoitu zuen, eta horrek giroa gehiago berotu du.

Politikarekin bukatzeko, pasaden astean komentatu genituen Kroaziako hauteskundeei errepaso txiki bat eman diegu, datu batzuk berriz aipatze aldera. Bestetik, HRT Kroaziako irrati-telebistak Hrvoje Klasić historiagilearen dokumental bat aireratzeko jarri dituen oztopoez ere aritu izan gara.

Kirolei tartea utzi diegu gero. Serbiak ATPko (gizonezkoen) tenis txapelketa finala irabazi dio Espainiari. Jokalariek ospakizunetan abestu duten abesti batek nolabaiteko polemika txiki bat piztu du Kosovon eta Bosnian.

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua, 77 irratsaioa

Kaixo Balkanetako mahastiok!

Gaurko irratsaioan izan dugun gai zentrala, Kosovok Interpolen sartzeko saiakera izan da. Kosovoren eskaera ukatu egin dute, bi herenen gehiengoa lortu ez baitu. Zergatik eta nola gertatu izan zen, politikari nagusienen (bai serbiarren zein albaniarren) erreakzioak eta Balkanetan izan ditzazkeen ondorioak aztertu ditugu. Kosovok Serbiako eta Bosniako (Bosniak abstentzioa eman du) produktuen gaineko zergak igo ditu, eta Serbiak kargu hartu du Ipar Mazedoniaren eta Montenegroren Pristinaren aldeko botuaz, armada- eta polizia-elkarlana kili-kolo dagoela esanaz.

Beste bi berri garrantzitsu ere izan ditugu. Batetik, Nikola Gruevski Ipar Mazedoniako lehen ministro ohia Budapesten aterpe eskatuta egotea. Hungariako Gobernuak ez du posizio ofizialik atera, baina Gobernuaren aldeko prentsak eta Fidesz alderdiak Gruevski babestu dute, oposizioak eraso (eta batez ere Gobernua ere eraso duelarik). Hungariako polarizazio politikan beste faktore bat bihurtu da hau. Bestetik, Bosnian, hauteskunde-osteko aliantzez aritu gara. Bosnian, goi-ganberarako ordezkarien izendapenerako adostasunik ez dagoenez, parlamentuak ezin dira osatu, eta berez, Gobernuak ezta, ez Bosnia-Herzegovina osoko mailan, ez Federazioan, ez Republika Srpskan. Hala ere, aliantzak forma hartzen hasi dira eta horretaz hitz egin dugu. Nazioarteko berrien atala bukatzeko Ana Brnabić Serbiako lehen ministroak Hagak zigortutako serbiar militarrek euren zigorrak Serbian bete dezaten eskatu duela, eta Lora Vidović Kroaziako arartekoak, azken hilabeteetan Kroazian ematen ari den ikur faxisten ugaltzeaz kezka adiera zuela aipatu dugu.

Bukatzeko Euskal Herriko berriez aritu gara. Aste honetan Slavenka Drakulićek Donostian eman beharreko hitzaldiak aipatu ditugu, eta bestetik, hiru euskal itzultzailek, Garazi Arrulak, Elixabete Manterolak eta Arantzazu Rojok Bulgariara egindako bidaiaz aritu gara. Arrulak, Manterolak eta Rojok han Marija Patxkova bulgariar itzultzailearekin egin dute topo: honek Bernardo Atxagaren zein Arantxa Urretabizkaiaren lanak bulgarierara ekarri ditu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla ordua 36. irratsaioa

Kaixo!

Gure azkeneko irratsaioan, hainbat euskaldunek egin bezala (batzuek fisikoki eta beste batzuek adimenaren bidez) guk ere Kataluniara egin dugu salto, Kataluniako erreferenduma aztertu baitugu. Hala, hanka bat Balkanetan eta beste bat Katalunian izan dugu programa osoan zehar. Gurean eta Katalunian noizbehinka (asko edo gutxi ote diren bakoitzaren eskuetan utziko dugu) entzun izan dira Kataluniaren eta Jugoslavia ohiko errepubliken independentzia prozesuan eta konparaketa horietan esaten diren argudioak eta hauen oinarria ere aztertu dugu. Beste alde batetik, egun, balkandar lider ezberdinek Kataluniako erreferendumaren gainean egin dituzten balorapenak ere iruzkindu ditugu.

Bukatzeko Europako (gizonezkoen) Saskibaloi Txapelketaz hitz egin dugu; izan ere talde jugoslaviarrek maila bikaina eman baitute. Horietako bik finala jokatu  dute, Esloveniak eta Serbiak, Eslovenia garaile izan delarik. Txapelketa hau balkandar taldeen optikatik pixka bat aztertu dugu.

Tesla Ordua (23. irratsaioa)

Egunon, Trantsilvaniako basook!!

Oraingo programa honetan, antzinako formatura itzuli gara, eta munduko geopolitika apur bat alde batera utziz, Balkanetan zentratu gara. Errumaniako protestak izan ditugu batez ere mintzagai. Protesta hauen arrazoi nagusia, teorian, ustelkeria da, eta baita Errumaniako Gobernuak ustelkeriaren kontrako zigor penalak arintzeko asmoz egindako dekretu bat indargabetzea. Hala ,ere, ustelkeria Errumanian behintzat 1989tik hona oso larria den arazo bat izaki, protesta hauek, oraintxe bertan, Gobernu berri bat ezarri eta gutxira leherrarazteko bestelako funtsezko arrazoiren bat dagoela uste dugu. Protesten doinu antikomunista eta eliteko zenbait bankarik protestok babesteak, Gobernu sozialdemokrata berriak neoliberalismoari mugak jartzen dizkion neurri batzuk onartu izana jotzen dugu protesten erantzule gisa. Beraz, protesta hauek “Koloreetako Iraultzen” eskeman ezartzen ditugu, eta hori aitzakia hartuta, Koloreetako Iraultzei buruzko erreflexio batzuk egin ditugu.

Azkenik, Balkanetako beste herriri buruzko berriei errepaso txiki bat egin diegu: batez ere Mazedonian Gobernua osatzeko negoziaketa amaigabeei, eta Kroazian egon diren zenbait sententziei.

Entzun programa lotura honetan.

Tesla ordua, 21. irratsaioa

Egunon Adriatikoko hondartzok!!

Aste honetan, Tesla Orduaren formatu berriarekin jarraitu dugu, geopolitikari globalari ateak irekiz. Kasu honetan Latin Amerika izan dugu hizpide, alde batetik hango Gobernu eskuindar berriekiko (Temer Brasilen eta Macri Argentinan) Donald Trumpen agintaldi berriak ekar ditzazkeen ondorioak aztertuz. Trumpek gogor hitz egin du Latin Amerikako ezkerreko proiektuen kontra (Kubaren zein Venezuelaren kontra), baina bere isolamendurako joera dela eta, badirudi ez dela hainbeste saiatuko eskualde hartan hauen kontrako eskuina indartzen, eta ikusi beharko da eskuinak zer nolako etekin politikoa ateratzeko gai den.

Ondoren Balkanetako berriei buruz hitz egin dugu, Mazedoniako mugimenduak izan ditugu eztabaidagarri. Honez gain, Serbiaren eta Bielorrusiaren arteko hurbilketa prozesu batez ere aritu izan gara, eta gerora, Stjepan Mesić Jugoslaviako eta Kroaziako lehendakari ohiak eta egun Partisano Ohien Kroaziar Elkarteko ohorezko lehendakariak 1992ean eginiko adierazpen konprometitu batzuk eskuineko berri-atari batek argitaratzea ere aipatu dugu.

Bukatzeko, gauza bitxi batez aritu gara, Euskal Herriarekin zuzeneko lotura duen gertakari bati buruz, eta protagonista euskal historiaren pertsonai gako bat izan zen (nahiz eta gertakari hau Euskal Herrian ez den ezaguna): Agirre lehendakariak 1941.ean Berlinen Ivo Andrić ezagutu izan zuen. Harrigarria ezta? Elkar-topaketa honi buruz gehiago jakiteko, hoberena programa entzutea izango duzue.

TESLA ORDUA, 20. IRRATSAIOA

Egunon, euskoslaviarrok!!

Aste honetako poprograman, aurtengo formatu berriari ekin diogu, eta Gabirel Ezkurdia politologoa izna dugu gurekin batera, Balkanetatik urrundu eta geopolitikaz aritzeko. Baina horren aurretik, Balkanetako gaiei heldu diegu, kasu honetan Euskal Herrian izan ditugun zenbait berriri buruz.

Lehenik eta behin, ETBren “Sautrela” programan egindako erreportai baten harira, Dubravka Ugrešić idazle kroaziarra izan dugu mintzagai. Ugrešićek Donostia 2016 Europar Kultur Hiriburua programan parte hartu du Harkaitz Canorekin batera egindako proiektu batean, eta horren harira, Cano bera eta Juanjo Olasagarre euskal idazleek berari buruzko erreportai txiki batean bere ibileraz hitz egin digute: idazle feminista honentzat Jugoslaviaren desagerpenak zer ekarri zuen, eta halaber, bere literatur eta erbeste kezkak ere aipatu dituzte. Erreportaia ikusgai dago hemen (19:30 eta 26:00 minutuen artean, gutxi gora-behera).

Guk, Ugrešićen itzala aprobetxatu dugu bere El Museo de la Rendición incondicional liburua komentatzeko. Liburu hau, Ugrešićek erbestera joan eta gutxira idatzi zuen, eta han azaltzen dira bere aberri galduari (fisikoki zein politikoki, erbeste dela, eta gudak zirela eta) buruzko hausnarketak, eta baita ere, oroimenez eta oroitzapenez eginiko gogoetak.

Gerora, errefuxiatuen arazoa izan dugu ahotan, Tolosako Zumardi ekimenak, Iosu Iztueta eta Mauro Moratiesen eskutik, Belgraden dauden errefuxiatuak laguntzeko iniziatiba bat aurkeztu baitu (arropa bildu eta furgonetan Belgradera eraman). Han Ane irazabal kazetariarekin kontaktuan daude, eta euren asmoetan erreportai bat egitea ere badago. Gai honek errefuxiatuen dramaz hitz egiteko aukera ere eman digu.

Azkenik, geopolitika izan dugu mintzagai, batez ere Siria eta han Deir Ez-zor eta Palmira hirien kontrako Estatu Islamikoaren erasoak, eta baita Astanako bake-elkarrizketak eta hauek izan ditzazkeen ondorioak, Etxe Zuriko maizter berriaren politika bistatik galdu gabe.

Entuzn programan hemen:

Tesla Ordua irratsaioa (15. irratsaioa)

Egun on, Balkanetako mendikateok!!

Oraingoan, Eguberrien alferrarekin bada ere, abenduaren 20an, egin genuen programa igoko dizuegu. Programa honetan, formatua estreinatu dugu, baina hori azaldu baino lehen barkamena eskatu behar dizuegu, izan ere, lehen, programa hau astero izango zela agindu baikenuen, baina abenduaren 13an ez ginen hitzordura iritsi, beraz ez genuen hitza bete. Oraingoan bai, oraingoan astero izango dugu programa.

Abenduaren 20ko programa honetan, hilabete honetan izan diren hiru hauteskunde izan ditugu mintzagai: Mazedoniakoa, Errumaniakoa eta Transnistriakoa. Hiru hauteskunde hauetan izan ditugun emaitzak izan ditugu hizpide, eta baita hauteskunde hauen testuingurua ere, izan ere, hirutatik bitan, Mazedonian eta Transnistrian, Gobernuan aldaketa egon daiteke, eta hirugarrenean, Errumanian, hauteskundeek Errumaniako lehendakariaren dimisioa ekar baitezakete.

Moldavia, entre la frontera y el conflicto (III)

Lo prometido es deuda como se suele decir y algo tarde pero tras superar varios compromisos ineludibles nuestro compañero Savićević nos deja la tercera entrega del articulo sobre Moldavia. En el narra el periodo democratico liberal tras el fin de la URSS y la guerra de Transnistria, etapa marcada por la consolidacion de una nueva burguesia que al amparo de las instituciones vera crecer una oligarquia corrupta y con pocos escrupulos, como no aliada de los interes occidentales que no dudaran con amagar violentamente contra al surgimiento de una alternativa de la izquierda postcomunista. 

Texto de Savićević