Tesla Ordua-programa 73 (castellano)

¡Buenas tardes, amigas y amigos del rakija!

Esta vez hemos hecho el programa en castellano. Aprovechando que ya han adjudicado los resultados completos de las elecciones legislativas en Bosnia-Herzegovina, hemos hablado de dichas elecciones –cinco en total: presidencia tripartita de BiH, presidencia de Republika Srpska, parlamento de BiH, y parlamento de cada una de las dos entidades: Federación de Bosnia-Herzegovina y Republika Srpska – y de su complicado sistema. Esta vez, a la novedad de los datos legislativos, pero con la repetición de los datos de las presidenciales, hemos optado por hacer el programa en castellano, para salvar la “repetición parcial” del programa.

Hemos hablado de las claves que ha habido en el comportamiento del votante de las diferentes etnias, como de las declaraciones de los diferentes políticos,  así como de diversos análisis publicados y del futuro que puede deparar al sistema basado en el consenso de Dayton. Nuestra intención era también hablar de Macedonia y del cambio constitucional del nombre de la República para cumplir el acuerdo con Grecia, pero debido a la falta de tiempo nos ha resultado imposible. Esperamos que aun así, nuestro análisis sobre Bosnia os resulte interesante.

Nuestro programa se puede escuchar aquí:

Tesla Ordua, 72 irratsaioa

Kaixo, Euskal Herriko guslariok:

Oraingoan, aurreko astean bezala Bosnia-Herzegovinako hauteskundeekin jarraitzen dugu. Momentuz, soilik BiHko hiruko lehendakaritzarako eta Republika Srpskako lehendakaritzarako datuak ditugu –aurrenekoan, Šefik Džaferović musulmnak, Milorad Dodik serbiarrak eta Željko Komšić kroaziarrak lortu zituzten hiru postuak, eta Republika Srpskan, Željka Cvijanović dugu lehendakari berria-. Legebiltzarrerako datuak oraindik eman ez dituztenez, analisiari ekin diogu, eta gurean edo guregandik gertu plazaratutako analisi batzuk ere aipatu ditugu, askotan neurri bikiotzak edo ideialismoak trufatutako analisiak baitira.

Segituan Mazedoniaz hitz egin dugu. Jakin dakizuenez (duela aste bi aipatu genuen), Mazedoniako erreferendumean herriak oso parte hartze txikia izan zuenez, bozkaketa baliorik gabe geratu zen, eta beraz, Gobernuak ezin izan zuen nahi zuen Konstituzio-aldaketa, Greziarekin egindako akordioaren baldintzak betetzeko beharrezkoa zena, indarrean sartu (besteak beste izen-aldaketa: Ipar Mazedoniako errepublika deitzea). Zoran Zaev lehen ministroak, esan zuenez, galdeketa hori halere ez zen loteslea, beraz, Konstituzio aldaketa Parlamentuan lortzen saiatuko da.

Erlijio ortodoxoaren inguruan gertatutako berri bati ere kasu egin diogu, berez Balkanetan sortu ez bada ere, berri honek sortutako lurrikarak Balkanak astintzeko aukera ere baitu. Konstantinoplako patriarka Bartolomek Kievko Patriarkatupeko Ukrainako Eliza Ortodoxoari “autozefalia” (independentzia) emateko asmoa duela esan nahi do, Moskuko Patriarkatupeko Ukrainako Eliza Ortodoxoaren (Ukrainako ortodoxo gehienak biltzen dituena) egoera zalantzan jarriz. Erabaki honek kutsu politikoa du, Ukrainako agintarien eskaerei men egiteaz gain, Elizen mugak Estatu-mugekin bat egitea baitakar. Honek Balkanetan harrabotsa sortu du, hurrengo urratsa Montenegroko Eliza Ortodoxoa (oso minoritarioa, baina talde nazionalista bezala jokatzen duena) Serbiar Eliza Ortodoxotik bereiztea izan baitaiteke, eta horren inguruan hedabideek zarata atera baitute.

Azkenik, NATOren eta Serbiaren arteko harremanaz, hitz egin dugu, batez ere aste horretan NATOren idazkari nagusi Jens Stoltenberg Serbian egon delako. Stoltenbergek zenbat adierazpen eztabaidagarri egin ditu 1999ko bonbardaketari buruz. Bestalde, Belgrad eta Pristinaren arteko negoziazioei begira, Lesothoko Gobernuak Kosovoren independentziaren aintzatespena itzularaztea erabaki baitu.

Entzun gure programa hemen:

BALKANAK ETA ZORROZTASUNA (Ainara Arratibeli erantzunez)

Askotarako eman du Granit Xhaka eta Xherdan Shaqiri Suitzan jokatzen duten jokalariek golak ospatzeko egin duten ikur albaniarrak. Batez ere, Balkanetako gudari buruzko kontakizun zehatz bat zabaltzeko. Baita ere, BERRIAn, Ainara Arratibelek idatzitako artikulu baten eskutik (“Suitzaren Babelgo dorrea”, BERRIA 2018-6-27).

Izan ere, Arratibelen artikuluak bestelako egunkarietako ildoa jarraitzen du, jokalari albaniar-suitzarrek egindako keinu nazionalistak ez omen dira nazionalistak, justiziazkoak edota askatzaileak ziratekeen, pairatu zuten serbiar zanpaketaren ondorioz ondorio logikoa-edo eman nahiko bailitzan. Antza sufrimendua batzuek soilik pairatu zuten eta horiek ez dutenez ahaztu partida berezia zen. Bestalde, guden sufrimendua pairatu zuten serbiarrekiko keinu horiek zein eragin duten ez da aipatzen.

“Justiziaren” kontakizun hau jarraitzeko BERRIAko kazetariak (eta beste askok) eman dituzten datuak ez dira zuzenak: ez Xhaka ez Shaqiri ez dira gudako errefuxiatuak. Xhaka 1992an Suizan jaio zen, eta urte hartan emigratu zuen Shaqirik Suitzara; Kosovoko guda hasi baino zazpi urte lehenago. Granit Xhakaren aita “1986ean Slobodan Miloševićen Gobernuaren kontra protestatzearren” atxilotu zutela diosku Arratibelek, baina 1986an Milošević ez zen inongo Gobernuren, ez Serbiakoaren, ez Jugoslaviakoaren, buru.

Ez dira aurkitzen dugun akats bakarrak. Izan ere Suitzako taldean jokatzen duten “guda errefuxiatuen” artean, “bosniarrak” ere aipatzen dizkigu Arratibelek. Bosnakiar jatorriko bakarra Haris Seferović dugu, honen gurasoek ere, guda aurretik, 1984an, Suitzara emigratu zuten. Bestetik, serbiarren izaera ustez probokatzailea azpimarratzeko edo, ustez Aleksandar Mitrovićek esandakoak aipatu ditu. Baina larriagoa da, Arratibelek honen inguruan jarritako “kontestua”: Mitrović eta 2014ko Serbia-Albania partidako istiluak lotzen ditu. Partida hartan, Arratibelen arabera, “drone bat pasatu zen Kosovoko banderarekin, Mitrovićek hartu egin zuen eta albaniar jokalariek keinua salatu zuten”. Bandera hori ez zen Kosovokoa, Albania Handiarena baino, “gu gara bertakoak” leloarekin, hots, probokazio handia zena (serbiarrei euren etxean arrotz deitzea baitzen). Bestetik, bandera hartu zuena (partidak jarrai zezan, berak aitortu moduan), ez zen Aleksandar Mitrović izan, Stefan Mitrović baino (Aleksandar Mitrovićek partida hortan ez zuen jokatu). Eta azkenik, albaniar jokalariek ez zuten “keinua salatu”, Stefan Mitrović jipoitzera joan ziren (borroka hasi zuena Granit Xhakaren anaia Taulant izan zen). Akats gehiegi berrien zorroztasunaren onerako.

Kezkaz ikusten dugu guzti hau, bai kasu batzuetan adjektiboei ematen zaien kargagatik, eta beste batzuetan datu batzuk oker ematearren, eta beste datu batzuk ahaztearren. Baina atzetik, datuen erabilera hori, Balkanetako gudaren kontakizun jakin bat indartzeko erabili denaren susmoa dugu.

Tesla Ordua, 69 irratsaioa

Kaixo jarraitzaile balkandarrok!!

Hauxe, ikasturte honetako gure azken saioa izan da. Beraz, normalean baino luzeagoa izan da, ordu eta erdikoa (Internetez, irratian ordu betez soilik entzun ahal izan baduzue ere).

Gaurko saio luze-luze honetan, gure atentzio gehiena (gizonezkoen) Munduko Kopak hartu du. Kroaziak finalean 4-2 galdu zuen Frantziaren kontra, irudi bikaina eman ostean. Pena handia hartu genuen porrot horrekin. Baina bestetik futbolari lotutako politikaz aritu izan gara. Batez ere, Kolinda Grabar-Kitarović lehendakariak (HDZkoa da, nahiz eta ofizialki jada ez den, Kroaziako legeak lehendakariari alderdiko kidetza izatea debekatzen baitio) izan duen paperaz aritu izan gara. Izan ere, Grabar-Kitarovićek paper handia izan du beste politikariekin konparatuta, bere kamisetarekkin agintarien palkoan agertuz, jokalariak besarkatuz… Batzuen ustez “herritar” bezala agertu da hala, eta bere “gertutasuna” txalotu dute. Besteen arabera, bere irudia populismo hutsa izan da. Alde ala kontra egon, Grabar-Kitarovićek “aberriaren ama” bezala kokatu nahi izan du bere burua, bai palkoan taldearen kamiseta eramanaz (“ni ez noa agintariak bezala jantzita, ni aberkideen moduan janzten naiz”), zein sari-banaketan euripera agertuz kroaziar jokalariak besarkatzeko (“nik aberriaren ordezkariak besarkatzen ditut”). Grabar-Kitarovićen irudia eta Kroazia barruan dagoen errealitate politikoaren artean ere kontrastea egin dugu; jakinda kroaziar lehendakariaren kritiko askok “Kroazian zanpatzen duten gutxiengoez” hitz egiterakoan serbiarrak ahazten dituztela (eta baita ere errealitate hau kontuan izan gabe. Bestetik, Kroazian dagoen anbiguotasuna ere mintzagai izan dugu: faxistek herritar sentimendua aprobetxatu nahi dute eta irudi hori proiektatu nahi dute, baina bestetik errealitate kroaziarra ez da eurak nahi zuketen modukoa.

Munduko Kopa alde batera utzita, beste berri batzuk izan ditugu mingainari lana emateko aitzaki: Europar Batasuneko hedapenerako komisarioa Ipar Mazedonian egotea, eta beraz izen aldaketa aurreikusten duen itunaren inguruan “baiezkoa” bozkatzeko goxokia emana, eta bestetik Kosovo-Serbia negoziaketei berriz hasteko txanda berria.

Eta barkatu gehiago ez idaztea, baina guk ere oporretara joateko gogoa dugu, eta bagoaz, bagoaaaaazzzzz!!!

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua, 66 irratsaioa

Kaixo Jugoslaviako txoritxook!

Oraingoan, noski, Munduko (gizonezkoen) Futbol Kopa nagusi izango dugula pentsatuko duzue. Baina egia esan, programa osoa ez dugu horretara eman, izan ere, programa ekainaren 28an, Vidovdan egunean izan baita, hau da Serbiaren Egun Nazionalean. Ospakizun honen esanahiaren, Kosovoko 1389ko batailarekin izan duen loturarekin eta kontakizun nazionalean izan duen garrantziarekin lotu dugu. Vidovdanekin batera, beste berri batzuk komentatu ditugu: adibidez, Albaniak eta Ipar Mazedoniak Europar Batasunarekin bat egiteko bidea itxita aurkitu izanaz, Frantziak, Danimarkak eta Holandak jarritako betoaren ondorioz (eta beto honek Ipar Mazedoniak eta Greziak egin zuten akordioan zein eragin izan dezakeenaz ere hausnartu dugu). Politikarekin bukatzeko, Belgradeko eta Pristinako Gobernuen arteko negoziazioen enegarren kapituluaz informatu dugu, eta baita ere, Tamara Opačićek Kroaziako gutxiengo etniko-nazionalen inguruan egin duen informeaz.

Gerora bai, futbolari eman diogu denbora. Bertan, noski, Munduko Kopa izan dugu mintzagai. Gure bi selekzioen, Kroaziaren (arrakasten) eta Serbiaren (porroten) berri emateaz  gain, Suitzako jatorri albaniarreko Xhaka eta Shaqiri jokalariek egindako ikurraz ere mintzatu gara. Baina ikur horiez haratago joan gara, eta ikur horiek, gurean (bai ezkerreko zein eskuineko, independentista zein espainolista den prentsak), Balkanetako guden inguruan errelato konkretu bat saltzeko baiatzeko aukeraz hausnartu dugu, eta diskurtso mota batez aritu gara. Bestetik Suitzako zein Australiako selekzioek duten balkaniarrez pixka bat mintzatu gara. Azkenik, Munduko Kopaz haratago, Deportivo Alavesek Rudeš Zagreb taldearekin duen partaidetza haustea eta Istria Pula taldea erostea aipatu dugu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua, 60. irratsaioa

Kaixo Adriatikoko olatutxook!

Lehenik eta behin gaurkoan barkamena eskatu behar dugu, arazo tekniko batzuk izan direla eta aurreko bi asteetan ezin baikenuen programarik egin.

Hurrengo aste honetan hainbat gai ekarri ditugu gurera. Alde batetik, lehenik eta behin, Sofian Europar Batasunaren eta “Balkanetako Seien” (hau da, EBn sartu nahi duten Balkanetako kideen artean: Albania, Bosnia, Kosovo, Mazedonia, Montenegro eta Serbia) goi-bilkura izan da. Bertan parte hartu dutenek “partaide” moduan hartu dute parte, ez Estatu moduan, hain zuzen ere, Kosovoren parte-hartzeagatik (denek ez dute Kosovo Estatu gisa aintzatesten). Espainiako lehen ministro Mariano Rajoy bertara “ez agertzeak” ere komentarioak piztu ditu. Rajoyren “ez agertzea” askok Kosovorekin (Espainiak ez du aintzatesten) lotu dute, Kosovorekin mahai berea eseriz ea aldebakarreko independentziaren zilegitasunari atea zabaltze bezala uler zitekeelakoak (Katalunia atzean). Hala ere, ñabartu behar dugu Rajoy bera, goi-bilkura horretan izan dela sesio batzuetan, nahiz eta bukaerako argazkian ez agertu. Bestetik, Kosoovoko lehen ministro Ramush Haradinajk Espainiaren batasunaren aldeko adierazpenak egin zitu, Kosovoren eta Kataluniaren kasuek “zerikusirik ez dutela” esanaz. Honen inguruan ere egin dugu gogoeta.

Kosovorekin jarraituz Vetevëndosje (Autodeterminazioa) oposizioko alderdiaren zatiketa eman izan da, eta alderdi horretako 12 diputatuk Alderdi Sozialdemokrata deitutako alderdi txiki ia aktibitaterik gabeko batekin bat egin dute. Pristinako alkatea izango da alderdi honen buru berria.

Montenegrora egin dugu salto gero. Montenegron, Vijesti egunkariko kazetari bat, Olivera Lakić, tiroz zauritua izan zen. Lakićek tabako mugausketari buruz zenbait erreportai egin izan ditu. Kontuan hartu behar dugu legez kanpoko tabako salmenta Montenegroko enpresa handi guztiekin eta baita ere Gobernuaren hurbileko jendearekin lotura duen iharduera bat dela, eta Lakićen erreportaietan halako jendea aipatzen zela, beraz hori izan daiteke erasoaren arrazoia. Lakić zaurituta baina onik dago. Montenegron jarraituz, aurten ospatzen da 1918an Montenegrok Serbiarekin bat egitea erabaki zueneko Podgorican burututako Montenegroko Serbiar Herriaren Asanblada Handia. Ospakizun historiko honek ere polemika txiki bat sortu du Budva hirian, oroimen historikoari buruzko interpretazio ezberdinak dituzten pertsonen artean.

Kroaziara egin dugu saltoa gero. Izan ere, Kroazian proposamen oso kezkagarri batekin egin dugu topo. Narod odlučuje (“Herriak Erabaki”) plataformak sinadura bilketa hasi du Kroaziako Konstituzioan erreforma berri baten inguruko herri galdeketa egin ahal izateko. Galdeketa horretan, 72.a artikulua gehitzea proposatzen dute. Proposatutako artikulu horren arabera, gutxiengo etnikoen (serbiarren, musulmanen, hungariarren, italiarren eta abarren) alderdien ordezkariek eskubidea izango dute Kroaziako Legebiltzarrerako aukeratuak izateko eta honen barruko “eskumen guztiei buruzko bozketetan parte hartzeko, Gobernuaren osaketari buruzko eta aurrekontuen legeari buruzko bozketetan izan ezik”; hau da, Legebiltzarraren funtzio garrantzitsuenetatik (konfidantza zein zentsura mozioetatik, aurrekontuen legea bozkatzetik…) kanpo geratuko dira baldin eta proposamen honek aurrera egiten badu. Horrez gain, diputatuen artean halako diskriminazio nazionala ezartzeak aurrekari oso garrantzitsu bat jarriko zukeen. Kroaziar Eskubideen Alderdiak, eskuin muturrekoak, eta honen lider Anto Djapićek galdeketari babesa eman diote. Honekin jarraituz, aurten, hirugarren urtez jarraian, Kroaziako serbiarren, judutarren eta partisano ohien elkarteak boikotatu egin du Gobernuak Jasenovaceko esterminio-esparruan hildakoen omenez egindako omenaldia, Kroaziako gobernuak oroimen historikoa behar den bezala lantzen ez duela eta zenbat adierazpide faxistari bide egiten diela argudiatuz.

Bukatzeko, Kataluniara egin dugu salto. Jakina da Kataluniaren independentzia edota autodeterminazio-eskubidearen inguruko  eztabaidan, aurkari politikoa “serbiarra” bezala izendatzeko joera (Katalunian edota Espainian bakarrik ematen ez dena) handitu egin dela, Hala ere, aurreko asteburuan CUP ezker antikapitalistako bi ordezkarik, Quim Arrufatek eta Manuel Delgadok egin zuten. Lehenak, Kataluniako independentzia eta herri balkanikoena konparatzeko joerari erantzunez “orduan Espainia Serbia al da? Genozidio bat egiteko prest al daude?” itaundu zuen, eta bigarrenak Ciudadanos alderdiaren “izaera serbiarra; hots, biolento, eta nazionalista fanatikoa” gaztigatu du. Ikaragarriak iruditzen zaizkigu ezkerreko alderdi batetako ordezkari bik nola izan dezaketen Balkanekiko kontakizun ofizialaren ikuspuntua edo nola lotu ditzazketen zenbait ezaugarri negatibo herri jakin baten “izaerarekin”. Honi buruz ere eztabaidatu dugu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla ordua 34. irratsaioa

Kaixo Danubioko txalupok!!

Gaurkoan, 34. irratsaioan, batez ere Serbiak NATOren kontra jarritako salaketez aritu izan gara. Salaketa hori 1999ko bonbaketa zela eta izan da, eta gaur azaldu ditugu bonbaketa honen nondik-norakoak; zeintzuk izan ziren helburuak eta abar. NATOk Balkanetan egin duen espantsioaz ere hitz egin dugu.

Beste alde batetik, Serbian lehen ministro postua “hutsik” egon denez gero (Vučić lehendakari izendatu duten geroztik hona), postu horretarako Alderdi Aurrerakoiaren hautagai eta ziurrenik lehen ministro berria izango den Ana Brnabić proposatzeari buruz hitz egin dugu (independentea dena, nahiz eta Vučićen gertuko emakumea izan). Brnabić, lesbiana eta etnikoki kroaziarra da, eta alde batetik Serbiaren estereotipo negatiboak desmontatzen lagun dezake izendapen honek, baina hori bai, ikusi beharko da zer nolako politika egiten duen, bere ibilbidea Mendebaldeko instituzioetatik oso hurbil egon baita (USAID eta NDF). Baita ere harrigarria izan zaigu gutxiengoen kide den pertsona bat lehen ministro postuan ezartzeak zein oihartzun gutxi izan duen gure arteko prentsan.

Esan beharra dago, Euskal Herriko emakume politikariez ari garela, akats bat egin dugula: esan dugu Euskal Herriko hiriburuetan soilik emakumezko bakarra egon dela (Yolanda Barcina, Iruñean), baina esan beharra dago beste bat ere egon dela, Pilar Careaga Bilbon (1969-1975), nahiz eta egia den hau ez zela herriak aukeratutakoa izan.

Entzun gure programa hemen (edo jaitsi hemen):

Tesla Ordua irratsaioa (15. irratsaioa)

Egun on, Balkanetako mendikateok!!

Oraingoan, Eguberrien alferrarekin bada ere, abenduaren 20an, egin genuen programa igoko dizuegu. Programa honetan, formatua estreinatu dugu, baina hori azaldu baino lehen barkamena eskatu behar dizuegu, izan ere, lehen, programa hau astero izango zela agindu baikenuen, baina abenduaren 13an ez ginen hitzordura iritsi, beraz ez genuen hitza bete. Oraingoan bai, oraingoan astero izango dugu programa.

Abenduaren 20ko programa honetan, hilabete honetan izan diren hiru hauteskunde izan ditugu mintzagai: Mazedoniakoa, Errumaniakoa eta Transnistriakoa. Hiru hauteskunde hauetan izan ditugun emaitzak izan ditugu hizpide, eta baita hauteskunde hauen testuingurua ere, izan ere, hirutatik bitan, Mazedonian eta Transnistrian, Gobernuan aldaketa egon daiteke, eta hirugarrenean, Errumanian, hauteskundeek Errumaniako lehendakariaren dimisioa ekar baitezakete.

Serbofobiak darrai, orain Diario Vascon

Atzo, “Diario Vasco”-ren Iritzi-atalean, Juanjo Sanchez Arreiseigorren artikulu bat aurkitu dugu. Artikulu honetan Estatu Islamiarrari buruz (aurrerantzean, ISIS) eta hauxe nola garaitzeari buruz alde batera eta bestera aritu izan da, eta batez ere, Saudi Arabiaren eta ISISen atzeko kofradia wahabiten arteko harremanari buruz. Sanchez Arreseigrorrek bereizketa egin du Saudi Arabiako dinastiaren, hau da, Saud Etxearen eta Estatu honetako ideologia nagusi wahabiten artean (kontsentsua wahabismoa Saud Etxeak berak babesten duen ideologia bat dela da); bata Estatu “ofiziala” izango balitz bezala, bere aintzatespen, interlokuzio-kanal eta harreman publikoekin (finean, diplomazia eta aurpegi “Publikoarekin”) eta bigarrenak, sekta wahabita antolatu bat “isilpeko Estatua” izango balitz bezala, hau da, ondoko herrialdeetan subertsioa zabaltzean arduratua egongo balitz bezala, aldi berea, Saud Etxearekiko mehatxu bat eta aldi berean, bere “beso ikustezina” izango balitz bezala, isilpeko operazioak egiteko erantzukizunik gabeko tresna bezala. Sanchez Arreseigorren arabera, honekin erkatu daitekeen kasu bakar bat eman da historian: “1900 urtea inguruko Serbia (…) non Gobernu ofizialarekin batera, isilpeko Gobernu bat zegoen, militar ultranazionalistek osatua, zeinak atentatuak egiten zituen, adibidez 1914ko Sarajevoko atentatua”.

Las artimañas de GARA (II)

Infografía publicada por el diario GARA el 15-112015

Hace unos días GARA aprovechó el debate sobre la entrada de Kosovo en la UNESCO para hacer comparaciones bastante simples y lanzar manidos estereotipos contra los pueblos balcánicos. No hemos tenido que esperar mucho para ver un “remake” del mismo: este domingo, en la infografía dominical de la sección “Internacional” han vuelto a hablar de lo mismo¹.

Esta vez, aparte de reforzar los estereotipos (“Rusia no favorece la autodeterminación sino sus propios intereses²” –como todos los Estados, ¿no?-, el voto de Latinoamérica o Palestina –contrario a la entrada de Kosovo en la UNESCO, por tanto, contrario a la línea defendida por GARA- se explica como pura venganza contra EEUU³), nos ha llamado la atención que para explicar la postura de Serbia presenta a los dos partidos Gobernantes como “sucesores de Milošević” unos, y “otrora panserbios” otros⁴. Esto es, que por mencionar a un dirigente muerto hace nueve años y una ideología pasada, no nos hemos enterados que en Serbia gobiernan el Partido Progresista y el Partido Socialista (por otro lado, no parece que en GARA a otros proyectos nacionales de unidad territorial se les califique de “Pan-nacionalismo”; debe ser que ese proyecto, si es serbio, es más condenable que si no lo es). Y para acabar, dicen que Serbia utiliza como pretexto el “modesto” (sic) patrimonio ortodoxo de Kosovo. Al parecer, los monasterios serbios más antiguos (Gračanica, Dečani, Peć, entre otros) son un patrimonio “modesto”.