Tesla Ordua: 105 irratsaioa

Kaixo, Balkanetako loretxook!

Gaurko programa Vidovdan, Serbiar Herriaren Egunaren bezperan egin dugu. Vidovdan ekainaren 28an ospatzen da, egun horretan Kosovoko Bataila handia eman zelarik Serbiaren eta Otomandar Inperioaren inguruan. Hala ere, egun hori aurretik ospatzen zen, naturari lotutako herri-sinesmenen egun moduan, eta Kosovoko batailak egin zuen egun nazional. Egun horren “eraikuntzaren” inguruan hitz egin dugu.

Segituan, Balkanen periferiari buruz hitz egin dugu: Zipren Dimitrios Kristofias lider komunsita historikoa hil egin denaz eta Istanbulgo Udal hauteskundeez. Hemen alderdien eta Erdoganen politikaz hitz egiten hasi gara, baina gero Turkiak (batez ere turkiar islmismoak) Bosniarekin duen harremanaz hitz egiten bukatu dugu.

Gerora Kosovoz hitz egin dugu, Pristinan gertatzen ari diren manifestazio berriez, eta baita ere, serbokosovar errefuxiatuak Kosovora itzultzearen inguruan Kosovoko ministro batek egin dituen komentario negatiboak ere hizpide izan ditugu. Gero ondora joan gara, Albaniara, eta hango krisiaz hitz egin dugu: auzitegiek esan dute lehendakariak ezin dituela Udal hauteskundeak bertan behera utzi (joan den astean esan zuen hala egingo zuela).

Bukatzeko, Montenegroko Gobernuak atera nahi duen erlijio-lege berriaren inguruan hitz egin dugu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua, 66 irratsaioa

Kaixo Jugoslaviako txoritxook!

Oraingoan, noski, Munduko (gizonezkoen) Futbol Kopa nagusi izango dugula pentsatuko duzue. Baina egia esan, programa osoa ez dugu horretara eman, izan ere, programa ekainaren 28an, Vidovdan egunean izan baita, hau da Serbiaren Egun Nazionalean. Ospakizun honen esanahiaren, Kosovoko 1389ko batailarekin izan duen loturarekin eta kontakizun nazionalean izan duen garrantziarekin lotu dugu. Vidovdanekin batera, beste berri batzuk komentatu ditugu: adibidez, Albaniak eta Ipar Mazedoniak Europar Batasunarekin bat egiteko bidea itxita aurkitu izanaz, Frantziak, Danimarkak eta Holandak jarritako betoaren ondorioz (eta beto honek Ipar Mazedoniak eta Greziak egin zuten akordioan zein eragin izan dezakeenaz ere hausnartu dugu). Politikarekin bukatzeko, Belgradeko eta Pristinako Gobernuen arteko negoziazioen enegarren kapituluaz informatu dugu, eta baita ere, Tamara Opačićek Kroaziako gutxiengo etniko-nazionalen inguruan egin duen informeaz.

Gerora bai, futbolari eman diogu denbora. Bertan, noski, Munduko Kopa izan dugu mintzagai. Gure bi selekzioen, Kroaziaren (arrakasten) eta Serbiaren (porroten) berri emateaz  gain, Suitzako jatorri albaniarreko Xhaka eta Shaqiri jokalariek egindako ikurraz ere mintzatu gara. Baina ikur horiez haratago joan gara, eta ikur horiek, gurean (bai ezkerreko zein eskuineko, independentista zein espainolista den prentsak), Balkanetako guden inguruan errelato konkretu bat saltzeko baiatzeko aukeraz hausnartu dugu, eta diskurtso mota batez aritu gara. Bestetik Suitzako zein Australiako selekzioek duten balkaniarrez pixka bat mintzatu gara. Azkenik, Munduko Kopaz haratago, Deportivo Alavesek Rudeš Zagreb taldearekin duen partaidetza haustea eta Istria Pula taldea erostea aipatu dugu.

Entzun gure programa hemen:

TESLA ORDUA IRRATSAIOA (9. KAPITULUA)

Gabon guztioi!!

Gaur, ekainak 28, guretzat iraila arteko azken saioa izateaz gain, Vidovdan eguna ere bada: serbiarrentzat euren nortasunaren eta naziotasunaren eguna. Vidovdan egunean, serbiarren historian aparteko eragina izan dituzten hainbat gertaera jasotzen dira, horietako ezagunena 1389. urteko Kosovoko Borroka da. Vidovdan hasiera batean jatorri paganoak zituen festa izan, gaur egun ordea,  jai-nazionala bihurtu da. Ospakizun horren eboluzioaz arituko gara.

Ondoren, gure elkarteko aurreko postean egin bezala, gure elkartearen adiskide eta Balkanei buruz gaztelaniazko komunikazioan aitzindari izan den Aleksandar Vuksanovićez hitz egin dugu eta bereziki, Kosovo. La coartada humanitaria bere liburuaz.

Azkenik kiroletarako tartea izan dugu. Bertan, (gizonezkoen) Futbol Eurokopan balkaniar taldeen jaso dituzten porrotez hitz egin dugu, eta Belgraden izango den (gizonezko) Saskibaloi Aurreolinpikoaz ere jardungo gara.

Honako hau duzue ikasturte honetako azken irratsaioa. Gozatu ezazue eta irailean itzuliko gara.

Serbofobiak darrai, orain Diario Vascon

Atzo, “Diario Vasco”-ren Iritzi-atalean, Juanjo Sanchez Arreiseigorren artikulu bat aurkitu dugu. Artikulu honetan Estatu Islamiarrari buruz (aurrerantzean, ISIS) eta hauxe nola garaitzeari buruz alde batera eta bestera aritu izan da, eta batez ere, Saudi Arabiaren eta ISISen atzeko kofradia wahabiten arteko harremanari buruz. Sanchez Arreseigrorrek bereizketa egin du Saudi Arabiako dinastiaren, hau da, Saud Etxearen eta Estatu honetako ideologia nagusi wahabiten artean (kontsentsua wahabismoa Saud Etxeak berak babesten duen ideologia bat dela da); bata Estatu “ofiziala” izango balitz bezala, bere aintzatespen, interlokuzio-kanal eta harreman publikoekin (finean, diplomazia eta aurpegi “Publikoarekin”) eta bigarrenak, sekta wahabita antolatu bat “isilpeko Estatua” izango balitz bezala, hau da, ondoko herrialdeetan subertsioa zabaltzean arduratua egongo balitz bezala, aldi berea, Saud Etxearekiko mehatxu bat eta aldi berean, bere “beso ikustezina” izango balitz bezala, isilpeko operazioak egiteko erantzukizunik gabeko tresna bezala. Sanchez Arreseigorren arabera, honekin erkatu daitekeen kasu bakar bat eman da historian: “1900 urtea inguruko Serbia (…) non Gobernu ofizialarekin batera, isilpeko Gobernu bat zegoen, militar ultranazionalistek osatua, zeinak atentatuak egiten zituen, adibidez 1914ko Sarajevoko atentatua”.

Vidovdaneko gertakizunak: Sarajevoko atentatua

1914ko Vidovdan egunean gertatutakoa, agian historiako atentaturik ezagunena dugu. Egun horretan, Gavrilo Princip (Гаврило Принцип) serbiar abertzaleak Franz Ferdinand austrohungariar artxidukea, Austrohungariar tronuaren oinordekoa hil egin baitzuen. Princip Bosnia Gaztea (Mlada Bosna) erakundeko kidea zen (talde hau serbiar guztiak askatu eta Estatu batean biltzeko “Esku Beltza” (Crna Ruka)  edo “Batasuna ala Hil” (Ujedinjenje ili Smrt) deitutako talde aktibistarekin lotuta zegoen. (Esku Beltza ez zen Bosniara mugatutako talde bat, Bosnia Gaztea zen bezala). Bosnia Gaztearen ideologia Serbia Handiaren eta Jugoslaviar bateratasunaren artekoa zen (orduan bi proiektuak ez ziren elkarrengandik hain urruti ikusten, izan ere, Austria-Hungariak okupatutako lurretan, hego-eslaviarren askatasunaren alde zeuden askok Serbia eredutzat zuten, Estatu askea zelakotz). Bata ala bestea izan, egia da serbobosniarrez gain, bosniar-kroaziarrak zein musulmanak bazeudela (talde konspiratzaileko kide bat, Muhamed Mehmedbašić, musulmana zen). Bestalde, Bosnia Gazteko kideak, nolabaiteko iraultza-zaletasun erromantikoak eraginduta zeuden, anarkismoa zein sozialismoa iturri ideologiakoak ziren talde honetako kideentzat. Petar Kočić (Петар Кочић) idazle ezkertiar serbobosniarra zen Bosnia Gaztearen erreferente ideologiko nagusia. Bestalde, gure Ivo Andrić, idazle gaztea zela, Bosnia Gazteko militantea zen, baina ez zen atentatua egin zuen komandoko parte izan.

Vidovdaneko gertakizunak: Kosovoko borroka

Kosovoko borroka eman zen Kosovo Pojle-n eraikitako Gazimestan (Heroien Tokia) monumentua, Aleksander Deroko artistak 1953an eraikia. Berau apaintzen Lazar printzearen irudia eta Serbiako bandera ditugu (Iturria: arielzellman.wordpress.com).

Vidovdan egunari buruz argitaratu genuen lehengo postean jada esan genuen Vidovdan eguna serbiar herriarentzat, historikoki klabeak izan diren gertakizuneai lotuta dagoela. Gertakizun hauen serie bat argitaratuko dugu. Gaur, Kosovoko Borroka azalduko dugu.

Dudarik gabe, Vidovdaneko gertakizunik handiena Kosovoko borroka da. Egun honetan, serbiar eta turkiar armada Kosovo Polje deitutako tokian (Косово Поље, Kosovoko zelaia) batu egin ziren. Serbiar tradizio epikoaren arabera, turkiarrek serbiarrak garaitu zituzten eta honela serbiarrek euren independentzia galdu zuten. Beraz, hondamendi nazionalaren eguna da hau. Borroka honetan, bai Lazar Hrebeljanović (Лазар Хребељановић) serbiar tsarra zein Murat I sultana hil ziren, azken hau Miloš Obilić (Милош Обилић) serbiar gudariak hil zuen.

Срећан Видовдан!! Vidovdan zoriontsua!!

Gaur, Ekainaren 28an, Serbiar Egun Nazionala da, Vidovdan (Видовдан), hau da, Vito Deunaren eguna. Egun hau serbiar gizarte osoak eta baita Serbiar Eliza Ortodoxoak (Српска православна црква; Sprska Pravoslavna Crkva) euren egun nagusitzat hartzen dute (nahiz eta paradoxikoki, ez Serbian ez Republika Srpskan -Bosniako Errepublika Serbiarra- jaiegun ez den). Vidovdan egunean gertatu zen (serbiar abertzaletasunaren ustez) Serbiaren historiako egunik garrantzitsuena, Kosovoko borrokaldia hain zuzen ere (1389ko ekainaren 28an), non Turkiar Inperioak serbiarrak garaitu zituen eta Serbiaren hondamendia hasi zen turkiarren menpean. Borrokaldi horrek serbiarrak euren aberria defendatzera joan ziren Murat I sultan otomandarrak zuzendutako armada askoz ere handiagoaren kontra, Lazar Hrebeljanović (Лазар Хребељановић) Tsarrak zuzendurik eta galdu egin zuten; beraz aberriaren aldeko herriaren martirioa islatzen du borroka honek. Konparazioa egiteko, euskaldunontzat Amaiurreko borrokaldia edota Gernikako bonbardaketaren bezalakoa da; nahiz eta serbiarren artean askoz ere predikamendu handiagoa izan (praktikoki, serbiarren Aberri Eguna da). Serbiar Elizak, bere aldetik, sakrifizioaren kontzeptu kristauarekin lotzen du, martirioarekin: Serbiar Eliza Ortodoxoak bere herriari askotan edo “herri martiri” deitzen dio (hemen nabarmendu behar da, antzinako egutegi ortodoxoaren arabera, Vidovdan eguna ekainaren 15 izango zela, eguntegi hori 13 egun atzerago bait zihoan. Eliza Katolikoaren santu-egutegian, Vitus Deunaren eguna ekainaren 15 da).