Tesla Ordua, 109 irratsaioa

Kaixo Balkanetako kafanetako irakurleok!

Zorioneko gaude, Peter Handke idazle jugoslaviarzaleak irabazi du Literatur Nobel Saria, eta hau zorioneko zaigu. Andrićen ostean, Saria lortzen duen bigarren “jugoslaviarra” da. Hala ere, urteetan idazle “madarikatua” izan da Mendebaldean, Jugoslaviako gudei buruz izan duen iritziengatik. Alemanieraz bai eleberria zein antzerkia idatzi izan ditu Handkek, baina gudan zehar guda hura “kanpotik piztua” izan zela esateak, eta serbiarrak errudun bakarrak ez zirela esateak (bere liburu batek Danubio, Sava, Drina eta Morava ibaietara bidaia izenekoak, Justizia Serbiarentzat du izenburu alternatibo moduan), “serbiar nazionalista” bezalako deskalifikazioak ezarri dizkio (komentatu dugun moduan, beste lan batean Bidaia kanoan edo Gudari buruzko filma izenekoan, “guda honi buruz guk –Mendebaldeak-soilik hitz egin ahal dugu. Beste norbaitek hitz egiten badu, intolerantetzat hartzen dugu” esan zuen, diskurtso bakarra salatuz). Slobodan Milošević serbiar lehendakariarekiko izan zuen bestelako ikuspegiak (honen hiletara joan zen ere zenbaitek kritikak ekarri dizkio, horrek kostu politikoa ekarri ziolarik. Hala ere, Handkek nahiago izan du beti koherentzia sariak baino lehenago. Nobel Saria ere, lehenago lortu behar zuen Handkek, baina 2004ko irabazle Elfriede Jelinekek esan bezala (Austriarra, Handkeren moduan) ez zioten orduan eman “politika zela eta”. Hala ere Sari honek ere kritikak izan ditu AEBtako PEN Klubaren zein Balkanetako politikari batzuen aldetik. Guzti hori komentatu dugu.

Posteriormente hemos emitido una entrevista con nuestro amigo de Budapest, José Miguel González, quien nos ha hablado de las elecciones municipales en Hungría. El partido Fidesz sigue siendo el más votado, pero no ha alcanzado el 50% y ha perdido alcaldías de ciudades importantes, entre ellas Budapest, frente a un bloque opositor que junta liberales, centro-izquierda y ultraderechistas. Esperamos acercar más a la realidad húngara con ésto.

Bukatzeko beste hiru berri izan ditugu. Alde batetik, Kosovon Gobernua egiteko akordiotik gertu daude hauteskundeetan lehen bi postuetan geratu ziren indarrak, Vëtevendosje nazionalista erradikala eta Kosovoko Liga Demokratikoa (moderatua) daude akordioa lortzeko prest, azken hogei urteetan gobernatu duten partiduak kanpoan utziz. Bestetik, Bosnian herrialdeko alderdi nagusiaren, hau da, Ekintza Demokratikoaren Alderdiaren (nazionalista bosnakiarra) barne-dokumentu batek herrialdea zentralizatzeko, Republika Srpska abolitzeko eta herrialdeko hizkuntza ofizial bakar bezala “Bosniera” ezartzeko asmoak erakusten ditu. Azkenik Hrvoje Klasić kroaziar historiagilearen kasuaz pixka bat hitz egin dugu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua, 107 irratsaioa

Kaixo Balkanetako hondartzatxook!

Gaurkoan, bi hilabete eta erdi hondartzan eta alperkerian eman ondoren, ikasturteko lehen programa hasi dugu. Berri asko izan ditugu, eta nahiko garrantzitsuak izan dira denak…

Adibidez garrantzitsua izan da uztailean Skopjen eta irailean Sarajevon LGBT Harrotasunaren eguna ospatu izana. Bi hiriak izan ziren aurten arte halako manifestazio bat izan gabe ziren bakarrak, beraz orain esan dezakegu Balkanetako hiriburu denetan jada Harrotasunaren eguna ospatu dela jada. Ez da istilurik egon, nahiz eta Sarajevon kontramanifestazio batzuk eta politikarien aldetik oztopo batzuk izan diren. Bestetik, Belgrad 2022an “Europride” jaialdiaren egoitza izango dela iragarri dute.

Kosovon ere berri garrantzitsu bat izan dugu, izan ere Ramush Haradinaj lehen ministroaren kontrako kausa berriz zabaltzea erabaki du Hagak (aurrekoa bertan behera geratu zen, hamar lekukotatik bederatzi hilak izan baitziren). Honek Haradinaj lehen ministro postutik dimititzea ekarri du.

Hirugarrenik, oso berri garrantzitsu bat izan dugu. Gure lagun kroaziar bat, Hrvoje Klasić historiagilea kroaziar talde faxistek heriotzaz mehatxatu dute. Klasićen posizioak, Kroaziako sektore nahiko zabal batek bultzatzen duen errebisionismo historikoaren kontrakoak, ekarri dute talde faxista horrek historiagile hau erasotzea. Hain zuzen ere “Za dom spremni!” (“Aberriaren alde prest!”) ustašen agur ofiziala “kroaziar agur tradizional” bezala zuritu nahi duten, Jasenovaceko krimenak “krimen askotan beste bat bezala” arindu nahi duten edo Jugoslavia sozialista eta “serbiar nazionalismoa” edo “kroaziarrekiko etsaitasuna” identifikatu nahi duten asmo desitxuratzaileen aurka argudiatu du Hrvojek; eta baita ere herrialde honetako gutxiengoen eskubideen alde.

Bestetik, beste bi berri ditugu Kroazian. Alde batetik Bruno Stojić Kroaziako parlamentuko lehendakariordea Hagak 20 urteko akrtzela zigorra igarotzera zigortu duela musulmanen kontra eginiko krimen batzuk medio; eta bestetik, Gordan Grlić Kroaziako Kanpo ministroak, Alemaniako Enbaxadako pertsonaleko parte zen Elizaveta Madjarević diplomatikoa bota egin dutela kargutik “Europa Zuria” eta “Europa aratza” bezalako kontzeptu arrazistak erabiltzearren.

Serbiara salto bat egin dugu baita eta hor Saudi Arabiarako arma-esportazio kasu bat, eta honi lotutako ustelkeria izan ditugu hizpide.

Berri politikoekin bukatzeko, azkar komentatu ditugu bi berri: uztailean Grezian izan ziren hauteskundeak, zeintzuek eskuinari eman dioten Gobernua, eta Afganistanen, NATOren soldadu kroaziar bat hil egin dela.

Euskal txokoak ere tartea izan du, izan ere uztailean Xabier Gantzarainek publikatu zuen artikulu batean, Mladen Stilinovič artistaren Autozentsura Salgai obra komentatu baitu.

Kirolak ere tartea izan dute, saskibaloiaz, futbolaz eta batez ere, boleibolean eta tenisean balkaniar kirolariek lortu dituzten garaipenaz hitz egin dugu. Ikusi duzuen bezala, oso programa betea egin dugu.

Entzun gure programa hemen:

Tesla Ordua: 90 irratsaioa

Kaixo Balkanetako zeruetako hodeitxook!

Aste honetako programan ere berri asko kontatu ditugu, horietako batzuetan bilintzi-balantza ibili garelarik- Lehenik eta behin. Belgradeko derbiaz hitz egin dugu, Serbiako Ligako 24. Jardunaldian Izar Gorriak eta Partizanek bana berdindu dute. Bi taldeek jokatzen duten 159. derbia da hau.

Segituan Kroaziara egin dugu salto. Gure programaren eta elkartearen asmoetako bat, dakizuen bezala, Euskal Herriaren eta Balkanen arteko harremana sendotzea da; eta aste honetan halako berri bat ekarri dugu, ezen Hrvoje Klasić kroaziar historiagile ezagunak artikulu bat idatzi du Kroaziako hedabide batean Euskal Herriari buruz. Klasić egun batzuez egon da Euskal Herrian eta gure herritik sentsazio positiboak eraman ditu Zagrebera. Kroaziari buruzko beste berrien artean, Madrilen Ante Pavelić faxistaren hilobia antifaxistek erasoa izan denaz berri eman dugu. Espero dugu ekintza honek hilobi horren inguruko eztabaida piztea, batez ere kontutan harturik Espainiako Memoria Historikoaren Legearen arabera, ikur faxistak edo faxisten omenaldietarako balio duten tokiak ezin direla publikoki erakutsi.

Bestetik, Kosovoko mugen inguruko negoziazio amaigabeei ere tartea egin diegu. Negoziazioak, Kosovok serbiar inportazio-produktuei jarritako %100eko zergaren inguruan dagoen polemikarekin nahastu dira; gainera Kosovoko Estatuaren buruzagitza ez dator bat Serbiarekiko izan duen jarrerarekin. Bestalde, AEBk Kosovoko Errepublikari beren jarrerak moderatzeko ere eskatu dio.

Jarraitzeko, Albanian, Montenegron eta Serbian izaten ari diren protestez aritu izan gara. Albanian protestek intentsitate handiagoa izaten ari dira, baita ere Montenegron. Hala ere, Serbian protestak ez aurrera ez atzerako fase batean sartu dira, batez ere Vučićek hauteskundeak aurreratzeko keinua egin zuenetik. Montenegrori dagokionez AEBko Estatu departamenduak sari bat eman dio Olivera Lakić oposizioko kazetariari, Djukanovićen Gobernuaren ustelkeria-kasuak ikertu dituenari eta iaz, hori dela eta tirokatua izan zenari. Badirudi AEB, Montenegroko protesta giro honetan, Djukanovićez enpo dagoela. Erregimen aldaketa bat, edo erregimenaren barruan “fitxa” aldaketa bat bilatzen ari dira?

Bukatzeko, esan beharra dugu Bosnia-Hercegovinan Gobernu berria eratzeko elkarrizketak aurrera doazela. Urrian izan ziren hauteskundeak, eta bost hilabete ostean, azkenean Gobernua osatu ahal dela ematen du. Hiru alderdi nazionalistek, komunitate bakoitzetik batek, osa dezakete akordioa.

Entzun gure programa hemen: